چەند ڕۆژ بەر لە نەورۆزی ئەو ساڵ، ڕەجەب تەیپ ئەردۆغان، چەند لێدوانی لە ڕاستای حاشا کردن لە کێشەی کورد، دان. ناوبراو گوتی:» لە تورکیە کێشەی کورد نییە. ئێمە (تورکەکان) چمان هەیە کە کورد نەیبێ؟» هەروەها :» لە تورکیە ٣٦ نەتەوەی جیا دەژین، هەموومان کێشەی تایبەت بە خۆمان هەیە و کەس بێ کیشە نییە». ئەو قسانە، لە گەڵ بەرپەرچی سێ بەرە بەرەوڕوو بۆوە. تەیفی یەکەم؛ چەند نووسەری تورک بوون، ئەو نووسەرانە کوتیان مادام کێشەی کورد نییە، ئەدی بۆچی پرۆسەی ئانکارا- ئیمڕاڵی لە گۆڕێ دایە؟ ئەدی بۆچی سرری سۆریان ئۆندەر- پاڕڵمانتێری چەپی هەدەپە- دەنێری بۆ ئیمڕاڵی؟ دووهەم و سێهەم، سیاسی کاران و بەرپرسانی پارتی دێموکراتی گەلان (هەدەپە) و چەند نووسەری تورکینووسی کورد بوون. وەڵامی ئەو دوو بەرە وێرای ڕاوەستان لە سەر وڵامی ئەو چەند نووسەرە تورکە، ئەگەرچی خۆیان لە وەڵامێکی جێی ڕەزامەندی بوارد بەڵام دژکردوەیەکی توندتریان پێ دایەوە.
ئەردۆغان، ساڵی ٢٠٠٥ لە دیاربەکر، ڕوو بە بیروڕای گشتی وڵاتەکەی و کوردەکان، پێی لە جەرگی خۆی ناو گوتی:» کێشەی کورد هەیە و تەنانەت ئەو کێشەیە، کێشەی منیشە». لە ٢٠٠٧ەوە هەمان ئەردۆغان، جار نا جارێک ئەو قەرزە لە کورد دەستێنیتەوە و بە تێپەڕینی کات، نوکی هێرش و پەلامارەکانی بۆ سەر خەباتی سیاسی و کێشەی لە مێژینەی کورد، تیژتر کردوە. لە کاتێکدا، کورد لە هەڵبژرادنی پاڕڵمانی ٢٢ی تەموزی ئەو ساڵەدا، ٢٠ نوینەری بردبۆوە، دەبا ڕوانگەی دەسەڵاتداری تورکیە بەرامبەر بە کورد جێگای هومێد و دەستخۆشی زیاتر با.
ژانوییەی ٢٠١٢، ناوبراو لە کۆبوونەوەی پارتەکەی، سەبارەت بە کۆمەڵکوژی کورد لە ١٩٣٨-١٩٣٦دا، داوای لێبوردنی لە کورد کرد، داوای لێبوردنێک کە جیا لە بەدیزە بەدەرخۆنە و لە کۆڵ خۆ کردنەوە و شاردنەوەی قووڵایی کۆمەڵ کوژییەکە شتێکی دیکە نەبوو، بەڵکوو لە پاڵ ئەوەدا هێرشی کردە سەر کورد و دەسکەوت و خەباتی سیاسی ئەوانی بە پاشکۆی ترۆر و نامەشروع، قەبڵاند.
نموونە لە سەر ئەوەی ئەردۆغان و سیستمی تورکیە، تۆمەتی ترۆر، بە کورد و کێشە لە میژینەکەی دەدەن و تاوانی ناڕەوا و قێزەوەن دەخەنە پاڵ کورد زۆرن، بەڵام بۆوەی لە باسەکەمان دوور نەکەوینەوە، دێینە سەر کاکڵی باسەکەمان.
ئەردۆغان، کاتێک دەڵێ لە تورکیە ٣٦ نەتەوەی جیا هەن و هەموو کێشەی تایبەت بە خۆیان هەیە، دەیهەوێ ئەو مەبەستە بوەشێنێتە کورد، کورد، نابێ بیر لە دەوڵەتی سەربەخۆ بکەنەوە و هەر لە جێدا ئەو مافەتان نییە، جیا لەوە، هەر کاتێک ئەڕنەوات و بۆشناک و هتد… داوای دەوڵەت و کیانی سەربەخۆیان کرد، با کوردەکانیش ئەو مافە داوا بکەن. هەرگیز لە نووسەرە کوردەکان، سیاسییەکانی ئەو بەشەی وڵاتەکەمانم نە دیت بڵێن، با کورد لەوێ ڕاوەستێ چما جیا لە لاسەکان، چەرکەزەکان، عەڕەبەکان – کە ئەوانیش لێک دابڕ دابڕ کراون- سیستمی نوێی سەد ساڵەی تورکیە، هێشتوویەتی ٣٢ نەتەوەکەی دیکە ئاسەوارێک لە کەلتوور و ڕەسەنایەتیان، بمێنێتەوە؟ ئەوان قەت نەهاتن بڵێن، کێشەی نەتەوایەتی کورد لە گەڵ کۆمەڵە خەڵکێکی دیکە کە چەند ساڵ لەوەپێش لە باڵکان، یۆنان، قوبرس، بوڵغارستان… پەڕیوەی تورکیە بوون و تواونەتەوە، ئاسمان و ڕیسمان جیاوازی هەیە، قەت نەیان کوت کێشەی کورد لە باکوور بەشێکە لە کێشەی نەتەوەیەکی ٤٥ میلیۆنی و، بەشێکی دانەبڕاو لە کێشەی نیشتمانی کورد لە هەموو بەشەکانی دیکەی دایە. کێشەی کورد لە بەرچاوی ئەردۆغان، ئەوڕۆ بەوە لێک دەدرێتەوە کە دەوڵەت ئابڵۆقەی سەر گڕاوی ئیمڕاڵی هەڵگرتووە، تەلویزێۆنێکی بە ١٢ کاناڵ بۆ بەڕێز ئۆجەلان دابین کردوە و بایکۆتی سەر کتێبەکانی بەڕێزی هەڵگرتووە ، بەوە لێک دەدرێتەوە کە مادام مەترسی کۆدەتا لە سەر تورکیە رەوەویتەوە و «کەنان ئەڤرن»ەکان بە مێژوو سپێردراون، کێشەی کورد تەواوە بووە. لایەنی کەمایەسی کوردیش لە باکوور ئەوەیە کە گۆیا چەمکی دەوڵەت – نەتەوە، لە گەڵ ڕاستییەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست یەک ناگریتەوە. لە ڕاستی دا، پەرەدان بە دژایەتی ئەو چەمکە لە لایەن سیاسییەکانی کورد کە بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان داڕێژەرێتی، دەستی ئەردۆغان و سیستمی تورکیەی ئاوەڵا هێشتۆەوە کە بە وەخت و ناوەخت پەلاماری دەسکەوتەکانی کورد و پیرۆزییەکانی بدەن.
ڕاست بە پێچەوانەی پێناخۆش بوون و مەیلی ئەردۆغان، ئێستا لە هەموو کاتێک زیاتر کێشەی کورد هەیە و لە هەموو کاتێک قووڵترە. کێشەی کورد، لە باشووری کوردستان گەیشتۆتە چڵە پۆپەی خۆی و لە سەر مێزی زلهێزانی نێودەوڵەتی دایە و سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی ئەو بەشەی کوردستان لە زۆر وڵات وەک سەرۆک دەوڵەتی کوردی پێشوازی لێ دەکرێ. زۆر دەوڵەتی گرینگی ناوچەیی و نێودەوڵەتیش کۆنسولیان لە کوردستان کردۆتەوە. هەر ئەو ئەردۆغانەش، وەک ناوەندەی دەسەڵاتی سیاسی کورد، سەری لە هەولێر داوە. ئیدی لەوەش گەڕێن، لێدوانەکانی ناوبراو لە سەر کوردستانی باشوور کە چەند ساڵ لەوەپێش دەیکردن و بزووتنەوەی کوردی بە یاغی بوونی چەند سەرۆک عەشیرەت، دادەنا، چوونە زبڵدانی مێژوو.
هەروەها لە رۆژهەڵاتی کوردستان دا، کەس ناتوانێ نکۆڵی لەوە بکات کێشەی کورد نییە. رۆژهەڵاتی کوردستان، خاوەن مێژوویەکی پڕشنگدار و زێڕین لە خەبات بە دژی هەر دووک دەوڵەتی پاشایەتی و ئیسلامی دایە. خاوەن چەندین پارتی پێشکەوتووی سیاسی و بە بڕشتی نەتەوایەتییە و، ڕووداو و کارەساتی بچووک، دژ کردەوەی جەماوەری بە دووی خۆیدا دەهێنێ و بە هۆیەوە کێشە سیاسی و نەوەتەوەییەکەی هاتۆتەوە بەرچاوی بیروڕای گشتی نێودەوڵەتی. کارەساتی مەرگی گوماناوی فەریناز خوسرەوانی لە شاری مەهاباد لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا، ئەو ڕاستییەی سەلماند.
لە ڕۆژئاوای کوردستانیش، کێشەی کورد هەرگیز بە چەشنی ئێستا زەق نەبۆتەوە. هێرشی ڕێکخراوی ترۆریستی داعش بۆ سەر رۆژئاوای کوردستان بە تایبەت بۆ سەر کۆبانی چونکە پشتیوانی و هاوکاری کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و هاوسۆزی نەتەوەیی کوردی لە پشت بوو داعش تێکشکێندرا و پشتیوانی دەستە ئاشکرا و نەهێنییەکانی ئەو دەوڵەتانەش بۆ ئەو ڕێکخراوە دەیان نواند، بۆ دونیا ڕوون بۆەوە. ڕاستە، ڕۆژئاوای کوردستان بەو جۆرە کورد دەیهەوێ بەرەوپێش نەچووە، ڕاستییەک کە پێوەندەی بە ناوماڵی خودی کوردەوە هەیە و بەو ڕاستییەش لە ڕەوا بوون، قووڵایی و ناسرانی ناسنامەکەی، ناشۆردرێتەوە.
خۆ کێشەی کورد لە باشوور و ڕۆژئاوای کوردستان، دڕێژ کراوەی کێشە نەتەوەییەکەی لە باکوور و ڕۆژهەڵات نەبا و، دەسکەوتەکەیان، بە دەسکەوتی خوشک و براکانیان لە رۆژهەڵات و باکوور هەژمار نەکرابا، لە نێو کۆمەڵگەی نێو دەوڵەتی دا، لە هاوکێشە سیاسی، ئابووری و ئەمنیتییەکانی ناوچە دا جێی نەبباوە، ڕەنگ بێ بۆ ئەردۆغان بە ئاسانی بوو بڵێ کێشەی کورد لە تورکیە نییە و قورسایی ئەوان هەر ئەوەندەیە کە ئەرنەوات و بوشناکەکان هەیانە. کەوابوو، کێشەی کورد لە باکوور، جیا لەوەی بۆ تورکیە سەر ئێشەیە و شیاوی ئاوڕ لێ دانەوە و لەبەرچاو گرتنە، بەڵکوو لە تەواوەتی خۆیدا پانتایی ناوچەیی و جیهانیشی هەیە و بۆتە فاکتۆرێکی گرینگی ناوچەیی، بۆیە هیچ کام لە دەوڵەتانی داگیرکەر چ ئانکارا، چ لە تاران و دەمشق، ناتوانن حاشای لێ بکەن.
پاشقول دانی ڕاستتیەکان و حاشاکردن لە کێشەی ڕەواوی کورد، هیچ خزمەتێک بە دەوڵەتی تورکیە ناکات، واباشە ئەو دەوڵەتە و سەرۆککۆمارەکەی بە پێچەوانەی خوڕێن مەلە نەکەن و، خۆڵ دەچاوی بیروڕای گشتی وڵاتەکەیان نەکەن. ڕەنگە چاوەڕوانیمان لە نووسەرانی تورک لە مەڕ کێشەی نەتەوایەتی کورد، چاوەڕوانییەکی ژیرانە نەبێ، بەڵام خۆبواردنی نووسەران و شۆڕشگێڕە سیاسییەکانی باکووری کوردستان لەو بارەوە پاساو هەڵناگرێ.
ئەم وتارە لە ژمارە ٦٥٦ی رۆژنامەی کوردستاندا بڵاوبۆتەوە
