پاساوی تەقەکردن لە خۆپێشاندانەکانی ئەم دواییانەی رۆژهەڵاتی کوردستان چییە؟

رووداوی گیان لەدەست‌دانی فەریناز خۆسرەوانی‌و دژکردەوەی خەڵکی شاری مەهاباد پێتەختی کۆماری کوردستان بەو رووداوە ماوەی زیاتر لە حەوتوویەکە بۆتە جێگەی باس‌و خواستی میدیا کوردستانی‌و جیهانییەکان‌و لە روانگەی جیاوازەوە لێک‌دانەوەی بۆ دەکرێ. لەو وتارەش‌دا دەمانهەوێ سەرنج بدەینە ئەو خاڵە گرینگە کە بۆچی هێزە ئەمنیەتییەکانی کۆماری ئیسلامی لە رۆژی خۆپێشاندانەکەی مەهاباد بە چەکی گەرم تەقەتیان لە خەڵکی خۆپێشاندەر کرد؟ کێ‌و کام بەرپرس مەسئولیەتی ئەو تەقەکردنە لە ئەستۆ دەگرێ‌‌و بە کام ئیزن‌و ئیجازە فەرمانی ئەو تەقەکردنە دراوە؟ ئەو پرسیارانە مەبەست ئەوە نییە شک‌و گومان بخەینە سەر تێ‌ڕوانینی ئەمنی‌و دوژمنکارانەی بەرپرسانی بەرزی کۆماری ئیسلامی دەرحەق بە کوردستان‌و خەڵکی کوردستان، بەڵام تەنیا مەبەست ئەوەیە کە ئەو هێزە بەناو ئەمنی‌و ئینتیزامییانەو بەرپرسانیان خۆیان چەندە پابەندن بە یاساکانی کۆماری ئیسلامی.

بەپێی ئەسڵی ٢٧ی یاسای بنەڕەتی ئێران خۆپێشاندەرانی مەهاباد بە پێشێل‌کاری قانوونەکانی کۆماری ئیسلامیان نەکردوە، چونکە لەو ئەسڵەدا دەڵێ» هەموو جۆرە خۆپێشاندان‌و رێپێوانێک ئازادە بەو شەرتە چەکدارانە ودژایەتی لەگەڵ بنەمای ئیسلام نەبێ». ئەگەر ئەو ئەسڵە شی بکەینەوەو لەگەڵ حەرەکەت‌و داوای خۆپێشاندەرانی مەهاباد پێکی بگرین بۆمان دەردەکەوێ ئەو خۆپێشاندانە نەک چەکدارانە نەبووەوخۆپیشاندەران دەستیان بەتال بووە، بەڵکوو هیچ دژایەتییەکی لەگەڵ بنەماکانی ئیسلامدا دا نەبووە‌و لەراستی‌دا نە مەبەستی خۆپێشاندانەکەو نە شوعارو لێدوانەکانی نێو خۆپێشاندەران بە هیچ‌جۆر پێوەندی بە دینی ئیسلامەوە نەبووە. ئەگەر وایە هێزە ئەمنیەتییەکان بە پێچەوانەی ئەو ئەسڵە لەگەڵ خۆپێشاندەران جووڵاونەوەو بە سەرنج‌دان بە قانوونەکانی دیکەی کۆماری ئیسلامیش بۆمان دەردەکەوێ کە هێزە ئینتیزامی‌و ئەمنیەتییەکان خۆیان قانوون‌شکێن بوون. ئەوەتا لە مادەی ٤ی قانوونی هێزە ئینتیزامییەکان بەو شێوەیە باس لە کەڵک‌وەرگرتنی چەک دەکا…. کاتێک مەئموورین ناتوانن پشێوی‌و نائارامییەکان کۆنترۆڵ بکەن بەو مەرجانەی خوارەوە دەتوانن لە چەک کەڵک وەربگرن.
ئەلف: بۆ بڵاوە پێ‌‌کردن پێشتر لە کەرەسەی دیکە «غەیرە چەک» بەپێی رێ‌و شوێن کەڵک وەرگیرابێ‌و کاریگەر نەبووبێ.
ب: پێش ئەوەی چەک بەکار ببرێ خۆپێشاندەران‌و نارازییان تێ‌گەیەندرابن کە چەک بەکار دەهێنن.
بەپێی ئەو مادە قانوونییە بێت دەبوایە لە شاری مەهاباد پێشتر هێزە ئەمنیەتییەکان بۆ بڵاوپێ‌کردنی خۆپێشاندەران لە کەرەسە باوەکانی وەک ماشێنی ئاوپژێن‌و شتی لەو بابەتە کەڵکیان وەگرتبایەو کاتێک دەستیان بۆ چەک دەبرد تەقەی هەواییان کردبا، بەڵام ئەوەندەی لە وێنەو فیلم‌و دێکیۆمێنتەکانی پێوەندی‌دار بە خۆپێشاندانەکەی خەڵکی مەهاباد دەبینین نەک هیچ ماشێنێکی ئاوپژێن یا کەرەسەکانی باو لە دنیای مردێرن‌دا نابینین، بەڵکوو بێ سێ‌و دوو، بێ هیچ پاساوێک هێزە ئەمنیەتییەکان راستەوخۆ و روو بە خۆپێشاندەران بە چەکی گەرم تەقەیان کردوە.
لە کۆتایی مادەی ٤ی یاسای هێزە ئەمنی‌و ئیتیزامییەکان تێبینییەک هاتووە کە دەڵێ: « هەڵسەنگاندن‌و لێک‌دانەوەی بارودۆخە نائارامییەکان لە ئەستۆی «شوورای تأمین استان ‌و شهرستان»ە و یاسادانەر بۆیە ئەوەی هێناوە کە هێزە ئەمنیەتییەکان بێ بڕیارو تەئیدی ئەوانە ناتوانن لە خۆوە دەست بۆ چەک بەرن.
پرسیار ئەوەیە ئایا هێزە ئەمنیەتییەکان سەرسەری تەقەیان لە خۆپێشاندەران کردوە یان شوورای تەئمینی ئوستان‌و شار دەستووری تەقەیان داوە؟ هەرکام لەوانە بێت پێویستە وەڵامی خەڵک بدەنەوە کە هەڵسەنگاندن‌و تێڕوانینیان بۆ ئەو خۆپێشاندانە لەسەر چ ئەساسێک بووە کە بڕیاری تەقەکردنیان بەو بەربەرینیە بە هێزە چەکدارەکان داوەو لە بەرامبەردا خەڵکی بێ چەک‌و بێ‌دیفاع بریندار بوون‌و ئێحتمالی شەهیدبوونیشیان لێ دەکرێ.
لە سەردەمی ئێستادا ئەگەر رووداوی تەقەکردن لە خۆپێشاندەرانی مەهاباد لە هەرکامە لە وڵاتانی پێشکەوتوو لە بواری دێموکراسی‌و ئازادی رووی‌دابا بێ سێ‌و دوو هەموو ئەو پۆلیسانەو تەنانەت فەرماندەی پۆلیسی ئەو شارەش لەلایەن دادگاوە دەستبەسەر دەکران و تەنانەت فەرمانداری ئەو شارەش کە رووداوی لەو چەشنە تێیدا رووی داوەدەستی لەکار دەکێشاوەو دەچوو بەرەی خەڵکەوە…. چونکە لەو وڵاتانە مرۆڤ بایەخی خۆی هەیەو گیانی مرۆڤەکان بە مادییات هەڵنەسەنگێندرێ و لەو وڵاتانەی کە بە شێوەی دێموکراسی بەڕێوەدەچن لە حاڵەتی ئاوا دا قەت زیان‌و زەرەری مادی وەپێش زیان‌و زەرەری گیانی ناخەن. بەڵام بەداخەوە ماوەی ٣٦ ساڵە لە ئێران‌ بەگشتی‌و کوردستان بەتایبەتی ئەوەی بایەخی نییە گیانی مرۆڤەکانە. ئەوەتا دوای خۆپێشاندانەکەی خەڵکی نیشتمانپەروەری مەهاباد کاربەدەستانی ئیداری‌و لەشکری لە رادەو پلەی جیاوازدا لە سەر ئەو بابەتە هاتوونەتە قسەو بەجێگەی ئەوە بایەخ بە هەست‌و سۆزی خەڵک بدەن‌و بەداخ بوونی خۆیان لە مەرگی فەرینازو بریندارەکانی خۆپێشاندانەکە دەرببڕن، کەوتوونەتە هەڕەشە کە چیدیکە خزمەتی مەهاباد ناکرێ‌و سەرمایەگوزاری لەسەر ئەو شارە ناکەن. هەر وەکی بڵێی لە ماوەی ئەو ٣٦ ساڵەدا بە دەیان کارخانەو کارگەیان لە مەهابادو ناوچەی مەهاباد دامەزراندبێ‌و بە هەزاران هەلی کاریان بۆ لاوانی ئەو شارە رەخساندبێ کە ئێستا وا هەڕەشەیان لێ‌دەکەن. ئەگەر مەهاباد پێشکەوتنێکی بۆ خۆیەوە دیبێ ئەوە ناگەڕێتەوە بۆ کاربەدەستانی کۆماری ئیسلامی بەڵکوو شانازییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ خەڵکی دڵسۆزو بە ئەمەگی ئەو شارە کە هەموو کات‌و لە هەموو دەورانەکان‌دا هەوڵیان داوە شارەکەیان لە هەموو بوارێکەوە پێش بکەوێ‌و ناوو ناوبانگی کوێر نەبێتەوە.
بەڵام کۆماری ئیسلامی‌و تەنانەت نیزامی پاشایەتی بەچاوی ئەمنییەوە ڕوانیویانەتە کوردستان‌و شاری مەهابادیش جیا نەبووە لە کوردستان‌و پرسی نەتەوەیی کورد، هەر بۆیە لە بەرامبەر هەر داواو وکردەوەیەک کە لەلایەن کورد بە گشتی یان تاکەکانی کورد رووبەڕووی دەسەڵاتدارانی تاران بۆتەوە بەجێگەی دانیشتن‌و لێک‌حاڵی بوون بە توندوتیژی‌و چەک‌ وەڵامی کوردو داخوازیەکەی دەراوتەوەو خۆپێشاندانە ناڕەزاییەتیەکەی خەڵکی مەهاباد بە مەرگی گوماناوی فەرینازو ئاکامەکانی دەرخەری ئەو راستییەن، چونکە هەتا ئێستا هیچ دام‌و دەزگایەکی دەوڵەتی داوای لێکۆڵینەوەی لە تەقەی هێزە ئەمنییەکان کە روو بە خۆپیشاندەرانی دەست بەتاڵ کردوویانە، نەکردووەو هیچ کەسیش لەو پێوەندییەدا دەست بەسەر نەکراوە.
لە کۆتایی‌دا پێویستە وەبیر نوێنەری مەهابادو هەموو نوێنەرانی کورد لە مەجلیسی ئێران بێنینەوە کە ئەوە ئەرک و وەزیفەی ئەوانە کە لەو رووداوە بەگشتی‌و تەقەی هێزە ئینتیزامییەکان رووبە خەڵک بەتایبەتی بکۆڵنەوەو داوای بەسزا گەیاندنی بکەرانی ئەو رووداوە بکەن‌و لە هەمان حاڵ‌دا بە دوای تیمارکردنی بریندارەکان‌و قەرەبوو کردنەوەیان‌دا بڕۆن‌و لە هەوڵی ئازادکرانی دەست‌بەسەرەکان‌دا بن، بەدڵنیاییەوە ئەگەر وا بکەن خەڵک بە نوێنەری خۆیانتان دەزانێ‌و پێچەوانەوە خەڵک لێتان دڵساردو بێ‌ئومێد دەبێ.

ئەم وتارە لە ژمارە ٦٥٦ی رۆژنامەی کوردستاندا بڵاوبۆتەوە