پرسی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان لە چەند روویەکەوەو بە چەند هۆکارێکی دیار، بە قۆناغێکی جیاواز‌دا تێ‌دەپەڕێ. بە سەرنجدان بە هەموو ئەو ئاڵۆزی و قەیران و ئاڵۆگۆڕانەی کە لە ناوچەکەدا لە ئارا‌دایە، دیسانیش بزووتنەوەی نەتەواویەتی ئەم بەشە لە نیشتمان، تەنانەت لە چاو هەرسێ پارچەکەی دیکە، جۆرێک لە “کپ‌بوون”ی پێوە دیارە. گومان لەوەدا نیە کە ئەم کپ‌بوون و لە رۆژەڤ‌دا نەبوونە کۆمەڵێک هۆکاری ناوچەیی، ئێرانی و ناوخۆیی(کۆمەڵگاو حیزبە سیاسی‌یەکان) هەیە کە، ئاماژە پێ‌کردنیان خوێندنەوەیەکی وردی سیاسی، کۆمەڵایەتی، کلتووری دەوێ کە ئامانجی ئەم وتارە نیە.
ئەوەی لەم وتارەدا ئاماژەی پێ‌دەدەین و پێوەندی راستەوخۆی بەم پێشەکی‌یە کورتەوە هەیە، قسەکردن لە یەکێک لەو هۆکارانەیە کە ئەم دۆخە تایبەتی‌یەی بە رۆژهەڵاتی کوردستان بەخشیوە. ئەویش پرسی “هاوهەڵوێستی” و “یەکڕیزی”ی نێوان هێزە سیاسی‌یەکانی رۆژهەڵاتی کوردستانە.
لەم ساڵانەی دوایی‌دا زۆر باس و بابەت لەم پێوەندی‌یەدا کراون و نووسراون کە هەر هەموویان قسە لە کەمایەسیی نەبوونی هاوهەڵوێستی و نەبوونی یەکریزی و، نەبوونی گوتاری هاوبەشی نێوان هێزە سیاسی‌یەکان دەکەن. هەروەها هەر لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا کۆمەڵانی خەڵک لە ناوخۆی وڵات لە هەر دەفەتێک‌دا کە بۆیان هەڵکەوتبێ داوایان لە هێزە سیاسی‌یەکان کردوە یەکگرتوو و هاوهەڵوێست بن. تەنانەت زۆربەی نزیک بە تەواوی حیزب و رێکخراوە سیاسی‌یەکانیش، دان بەوەدا دەنێن کە؛ یەکڕیزو هاوهەڵوێست نین و هەر ئەم هاوهەڵوێست نەبوونەیشیان بە هۆکاری سەرەکیی ئەم باردووخە هەنووکی‌یەی رۆژهەڵات دەزانن.
***
دوای کردەوە تێرۆریستی‌یەکەی شەوی یەڵدای ساڵی رابردوو لە بەردەم بنکەی سەرەکیی حیزبی دێموکراتی کوردستان کە شەهیدبوونی پێنج پێشمەرکەی دێموکرات و دوو پێشمەرگەی سەربە دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستانی لێکەوتەوە و، دوای کۆبوونەوەیەکی بەرینی نزیک بە سی حیزبی هەرچوارپارچەی کوردستان بۆ هاودەردی و هاوخەمی لە گەڵ حیزبی دێموکرات، شەش لایەنی رۆژهەڵاتی کوردستان لە مەجال و دەرفەتی جۆراوجۆردا پێکەوە دادەنیشن و تاوتوێی پرسە سیاسی‌یەکان دەکەن. تەنانەت لە دوایین دانیشتن و کۆبوونەوەیان لە پێوەندی لە گەڵ هەڵبژاردەکانی سەرکۆماری و شووراکان‌دا کە ٢٩ی مانگی بانەمەڕی ئەمساڵ بەڕێوە دەچێت، بە هەڵوێستێکی هاوبەش لە سەر بایکۆتی هەڵبژاردنەکانی ٢٩ی بانەمەڕ گەیشتوون. ئەم شەش لایەنە لە بەیاننامەیەکی هاوبەش‌دا داوایان لە تێکڕای خەڵکی کوردستان کردوە کە، “وەکو کاردانەوەیەکی لێبڕاوانە، بەرانبەر بەو هەموو بێ مافی‌یە، لە هەڵبژاردنەکانی رۆژی ٢٩ی بانەمەڕدا بەشداری نەکەن و بە بەشداری نەکردنی خۆتان لەم شانۆگەری‌یە پەیامێکی روون لە ئیرادەو یەکدەنگی خۆتان بەرانبەر بە رژێمێک کە مافە ئینسانی و رەواکانی ئێوە پێشێل دەکات، بە جیهان رابگەیەنن”.
با هەر لە سەر ئەم هەڵوێستە هاوبەشەی شەش لایەنەکە لە سەر تەحریمی هەڵبژاردنەکانی ٢٩ی بانەمەڕ، بە هێنانەگۆڕی پرسیارێک قسە لە “پێویستیی هاوهەڵوێستی و جۆری هاوهەڵوێستی” بکەین. پرسیارەکە ئەوەیە کە؛ ئەگەر رێژەیەکی بەرچاوی خەڵک بەشداری لە هەڵبژاردنەکانی ٢٩ی بانەمەڕدا کرد، ئایا دەکرێ پرسیار لە سەر ئەم هاوهەڵوێستی‌یە، کە هەموولایەک بە باشی دەزانن، درووست بێ!؟
لە وەها حاڵەتێک‌دا حەق وایە ئازایانەو بەرپرسانە وڵامی کۆمەڵێک پرسیار لە سەر جیاوازیی نێوان خوێندنەوەی هێزە سیاسی‌یەکان و جۆری رەفتاری خەڵک بە پرسە جۆراوجۆرەکان بدرێتەوە. لێرەدایە کە دەبێ هەڵوێستە لە سەر جۆر و ناوەرۆکی “هاوهەڵوێستی” بکرێ.
هەڵوێستی هاوبەشی هێزە سیاسی‌یەکان ئەگەر بەرهەمی تێگەیشتنی هاوبەش لە واقعەکانی کۆمەڵگای ناوخۆی وڵات و، تێگەێشتن لە پتانسێلەکانی کۆمەڵگەو خوێدنەوەی هاوبەش و لانیکەم لێک‌نزیک لە رەفتاری چین و توێژەکانی کۆمەڵگە نەبێت، ناتوانێ ئامانج و رەسالەتی خۆی بپێکێ. بە مانایەکی زۆر سادەو سەرەتایی، نابێ تەنیا بۆ ئەوەی نیشان بدەین کە هاوهەڵوێستین، هاوهەڵوێستی پێک بێنین.
هاوهەڵوێستی و یەکڕیزی ئەو کاتە دەتوانێ وڵامی دڵخوازی خۆی لە خەڵک و کۆمەڵگە وەربگرێت کە، ئەکتەرەکانی ئەم “هاوڵوێستی”یە توانیبێتیان چ بە جیا و چ پێکەوە، بەرداشت و خوێندنەوەیەکی دروستی وەک یەکیان لە واقعەکانی کۆمەڵگەو ئەو ژینگە سیاسی و کۆمەڵایەتی‌یە هەبێت کە دەیانهەوێ بەم کردەوەیە(هاوهەڵوێستی)، ئاراستەیەکی دیاری پێ بدەن. لە ئەگەری پێچەوانەی ئەم حاڵەتە دایە کە “هاوهەڵوێستی” نەتەنیا ناتوانێ ئاکامی دڵخوازی لێ‌بکەوێتەوە، بەڵکوو حیزبەکانیش تووشی جۆرێک لە بێ‌هیوایی و بەتاڵبوونەوە لە ئیبتکارو خەلاقییەت دەکات.
بەداخەوە لە ماوەی لانیکەم دوو دەیەی رابردوودا هەڵوێست و خوێندنەوەکانی زۆربەی حیزبە سیاسی‌یەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە گەڵ هەڵوێست و رەفتاری کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان لانیکەم لە رووی سیاسەتی رۆژ و تاکتیکەوە، ئەگەر نەڵێین لێک دوور بوون، زۆر ناهەماهەنگ بوون. هەر بە نیسبەت کۆمەڵێک پرسی سیاسیی لە ناوخۆی وڵات زۆر جار شاهیدی ئەوە بووین کە حیزبەکان هەڵوێستێکیان هەبووەو خەڵکیش هەڵوێستێکی تەواو جیاوازی لە دەرکی حیزبەکان هەبووە. بۆ نموونە سەبارەت بە پرسی هەڵبژاردنەکان کە زۆر دیارو بەرچاوە، رەفتاری خەڵک زۆر جیاواز بووە لەو هەڵوێست و داوایەی کە لە لایەن حیزبەکانەوە داوایان لێ‌کراوە. کە جێی خۆیەتی لەم پێوەندی‌یەدا ئاماژە بە خوێندنەوەی رەخنەگرانەی حیزبی دێموکراتی کوردستان و رویکەردی نێوی ئەم حیزبە بۆ رەفتاری خەڵکی کوردستان لە مەجال و دەرفەتی جۆراوجۆردا بکرێ کە توانی تارادەیەک ئەم روانینە باو و چەقبەستووە بگۆڕێ بە روانین و خوێدنەوەیەکی سەردەمیانە.
هەرچەند لە ساڵانی رابردوودا بە شێوەی هاوبەش و لە چوارچێوەی بەیانییە، یان داوایەکی هاوبەش دا نەبووە، بەڵام لە پێوەندی لە گەڵ زۆر پرس و بابەت‌‌دا بەشی زۆری حیزبەکان و جاری وایش هەبووە کە “هەموویان”، هەڵوێستی وەک یەکیان هەبووەو داوای وەک یەکیان لە خەڵک کردوە. کەچی نەتەنیا وڵامی دڵخوازیان نەدراوەتەوە، بەڵکوو رەفتاری تەواو پێچەوانەی هەڵوێست و داوای حیزبەکانیان لە خۆ نیشان داوە. کەوابوو شەرت نیە هەموو “هاوهەڵوێستی”یەکی حیزبەکان، وڵامی دڵخوازی لە لایەن خەڵکەوە لێ بکەوەێتەوە.
“هاوهەڵوێستی” حیزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان کە بێ‌گومان چ لە لایەن کۆمەڵگای کوردستان و چ لە لایەن خودی خۆیانەوە هەست بە زەروورەت و پێویست‌بوونی کراوە، ئەوەندەی پێوەندی بە خۆیانەوە هەیە، زۆر لەوە زیاتر پێوەندی بە خودی خەڵک لە ناوخۆی وڵاتەوە هەیە. بە واتایەکی دیکە دەبێ لە هاوهەڵوێستیانەدا خوێندنەوەی کۆمەڵگا(خەڵک) و، جۆری مودیرییەت‌کردنی رەفتاری خەڵک، تەوەری سەرەکی بێت و، ئامانجی کۆتایی هاوهەڵوێستی نە پێداگری لە سەر مەوزعی حیزب، بەڵکوو دابینکردنی بەرژەوەندی‌یەکانی خەڵک و بەرەوپێشبردنی بزووتنەوە گشتی‌یەکە بێت لە هەموو رەهەند و مەیدانەکان‌دا.
لە کورتخایەن‌دا دەکرێ بە وردبوونەوە لە رەفتارو هەڵوێستی کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان بەرانبەر بە هەڵبژاردنەکانی ٢٩ی بانەمەڕ، هەڵسەنگاندنی دیاردەی “هاوهەڵوێستی”ی نێوان شەش لایەنی رۆژهەڵاتی کوردستان بکەین و، لەم پێناوەدا قسە لە نەخشە رێگایەکی وڵامدەر بکرێ.
سەرچاوە: ڕۆژنامەی کوردستان ژمارە ٧٠٣.
