٣٨ ساڵ لەمەوبەر، کاتێک ئایدیۆلۆژییەکانی چەپی رادیکاڵی لێنین زەدە و مائۆلێدراو لە لایەک و ئایدیۆلۆژی ئیسلامی سیاسی ببوو بە سەنتەری پێناسەی حیزبە “رۆشنبیر” و “پێشکەوتووەکانی” ئەو سەردەمە، حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران بە رێبەری دوکتۆر قاسملوو ئەوەی ئەمرۆ باوە پێی بوترێ “هێلی سێهەم”ی راگەیاند. هێلی دیموکراسیخوازی، خەباتی رزگاریخوازانەی نەتەوەیی، بزووتنەوەی نەتەوایەتی، ئاوەدانکردنەوەی بنەماکانی نەتەوەی ئازاد. کاتێک رێبەرە “رۆشنبیرە”کان دەنگی دیکتاتۆری چینی کرێکاریان بەرزدەکردەوە و تەنیا ئەو چینەیان بە رزگاریدەری مرۆڤ دەزانی و مافی چارەنووسی نەتەوەیەکیان بە بەرژەوەندی چینی کرێکار بەستبوەوە، کاتێک ئەوانەی هەمیشە پشتیان بە دوژمن گەرمە و ئاڵترناتیڤەکان لە ئاسمانەوە دەبینن هەموو شتیان لە چوارچێوەی کۆماری ئیسلامی دا دەدی؛ رێبەرێک هەڵسا خەونی گەورەتری نەتەوەکەی وێناکرد. رێبەرێک لە قووڵایی کێشە ئایدیۆلۆژییەکان رێگای رزگاری نەتەوەکەی نەک بە گرێدراوی بە دیکتاتۆرییەکان بەڵکوو بە هەڵبژاردنی رێگەی سێهەم، رێگەی رزگاری و سەرکەوتن، رێگەی دیاریکردنی مافی چارەنووسی خۆی بە دەستی خۆی نیشاندا.
٣٨ ساڵ لەمەوبەر ئەو بایەخانەی کە قاسملوو باسی دەکرد، کەمتر رۆشنبیر و سیاسەتڤانێک بوو کە لێی تێدەگەیشتن. ئەو خەڵکەی کە لەدەوری دروشمەکانی قاسملوو کۆ ببوونەوە بەرلەوەی کە لەو بلیمەتە بگەن لە میراتێک کە قاسملوو نوێنەرایەتی دەکرد بەخاوەن دەرکەوتبوون و وەفادار بە رێبازێک بوون کە سەردەمانێک ١١ مانگ، تەنیا ١١ مانگ هەستی مرۆڤ بوون و خاوەن چارەنووسی خۆیبوونی بەوان بەخشی بوو. ئەم هەستە گەورەتر وقووڵتر لە دروشمە زریقەدارەکانی سەردەم بوو. وەفا بەو رێگایە ئاسانتر بوو. لەو سەردەمەدا تەنیا ٣٠٪ لە خەڵک شارنشین و کەمتر لە ١٥٪ خەڵک خوێندەواری هەبوو، ئەوە قاسملوو و حیزبەکەی بوو کە بیری نەتەوایەتی بە هزری گلۆبالیزم و دیموکراسیی لیبڕاڵ و دادپەروەر گرێدابوو و سەرەرای هەموو پرۆپاگەندە و شەڕی رەوانی سەردەم بایەخەکانی رۆژ بە رۆژ لە ناوچەیەکی بەرتەسکەوە نەتەنیا سنوورەکانی کوردستانی تێپەراند بەڵکوو ئەمرۆ گەیشتۆتە بەلووچستان و “احواز” و لە ناو گیلەکی و نەتەوەکانی دیکەی دانیشتووی ئێرانیشدا بڵاو بوەتەوە.
ئەو هزرانەی کە لە ساڵی ١٩٦٢ دا لە “کوردستان و کورد”دا نووسیبووی و لە “کورتەباس” و نووسراوەکانی دیکەدا وەک پێشبینی و ئاسۆی دوارۆژی ناوچەدا وێنای کردبوو، لەم رۆژانەدا لە ئاستی سیاسەتی ماکرۆ بە شێوەیەکی گشتی باس دەکرێت و وەک یەکێک لە جیددیترین کلیلەکانی چارەسەری پرسەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبیندرێن. رۆشنبیرانی نەتەوەی سەردەست بەرەبەرە لەوە تێدەگەن کە قاسملوو و حیزبەکەی خاوەنی چ فەلسەفە و قووڵاییەکی بیرکردنەوەن. قوتابخانەی قاسملوو بە ئیلهام وەرگرتن لە بیری گەشەکردنی پەروەردەیی، رۆژ بەرۆژ و قۆناغ بە قۆناغ نەوەی نوێ و تێگەیشتووتر و خۆگونجاوتر لە گەڵ جیهان پەروەردە دەکات و سەرەرای بوونی “پێککەوتن”ی نێوان نەوەکانی بڕیاردەر و نوێی ناو شۆڕش، هەوجەیی گفتگۆ و مێنتۆریی لە هەمووکات زیاتر لە کۆمەڵگای سیاسیدا خۆی دەنوێنێت.
بایەخەکانی قاسملوو و حیزبی دیموکرات ئەمرۆ گشتگیرن، بەشێوەیەک کە ئەوانەی نوێنەرایەتی ئەو بایەخە دەکەن زۆر زۆر زیاترن لە رادەی ئەندامان و لایەنگرانی حیزبەکەی قاسملوو. ئێستا ئەوە ئەرک و بەرپرسایەتی میراتگرانی قاسملوویە کە ئەو بایەخانە بکەنە سەرمایەی بەهێز بۆ قووڵترکردنی خەبات لە هەموو ئاستەکانی سیاسی، کۆمەڵایەتی، ئابووری، مەدەنی، ئێکۆلۆژیک، یەکسانیخوازی، دیاسپۆرای دەرەوەی وڵات و دیپلۆماسی. ئەو سەرمایە بەربڵاو وگەورەیە نەتەوەیییە، پێویستی بە رێبەرییەک هەیە بە هۆشمەندی کۆمەڵایەتی و سیمایەکی مرۆیی لە رێبەری بۆ ئەوەی نەوەکانی داهاتوو سوپاسمەندی نەوەی ئێستا بن و چیدیکە خوێن نەدەن لە پێناو هەمان ئەو بایەخانەی کە ئەمڕۆژانە نرخی گرانبەهایان بۆ دەدرێ.
سەرچاوە: ڕۆژنامەی کوردستان ژمارە ٦٩٩
