چەند رۆژێک دەبێ فەرماندەی پێشووی سوپای قودسی سوپای پاسداران گەڕاوەتەوە بۆ مانشێتی زۆربەی رۆژنامەكانی جیهان. ئەمەش دوای ئەوە هات كە دوو بەرپرسی ئیدارەی ئەمریكا لە بڵاڤۆكی “پۆلەتیكۆ” و لە راپۆرتێكی تایبەتدا رایانگەیاند كە ئێران بە نیازە لە تۆڵەی مەرگی قاسم سولەیمانیدا “لانا ماركس”ـی باڵیۆزی ئەمریكا لە ئەفریقیای باشوور بكوژێت. هەروەها ئەم راپۆرتە ئاماژەی بەوەش داوە كە باڵیۆزخانەی ئێران لە پۆرتۆریای پایتەختی ئیداری و كارگێڕیی ئەفریقیای باشوور لە جێبەجێكردنی ئەم پلانەدا رۆڵی سەرەكیی هەیە و سەرەداوی پلانەكە بۆ تۆڕێكی نهێنیی باڵیۆزخانەی ئێران لە ئەفریقیا دەگەڕێتەوە.
لانا ماركس دیزاینەری جانتا و بازرگانێكی لەدایكبووی ئەفریقیای باشوورە و ساڵێک دەبێت وەک باڵیۆزی ئەمریكا لەو وڵاتە دەستبەكار بووە و دانانی وەک باڵیۆزی ئەمریكا رەخنەی تووندیشی لێكەوتەوە. خانمی باڵیۆز زیاتر لە بیست ساڵ دەبێت دۆستایەتیی تووندوتۆڵی لەگەڵ ترەمپدا هەیە و ئەندامی یانەی مارالاگۆ لە فلۆریدا بووە كە خاوەندارێتیی یانەکە بۆ دۆناڵد ترەمپ دەگەڕێتەوە.
پۆڵەتیكۆ لە زاری كۆمەڵێک شرۆڤەكارەوە رایگەیاندووە لانا ماركس تەنیا ئامانجی هێزەكی بۆ تۆڵەسەندنەوەی قاسم سولەیمانی نەبووە و ئاماژەی بە لیستێک داوە كە كەسانی گرنگتری وەک جەنەرال كنێت مەككینزی فەرماندەی سەنتكامیشی وەک ئامانجی ئێران بۆ تۆڵە تێدا بەدیدەكرێت.
بۆچی لانا ماركس و بۆ ئەفریقیای باشوور؟
لانا ماركس پێش دەستنیشانکردنی وەک باڵیۆزی ئەمریكا پێشینەی كاری سیاسیی زۆر زۆر كەم بووە و هەر وەک خودی ترەمپ زیاتر كەسێكی بازرگان بووە تاوەكو سیاسی، بەڵام ئەوەی كە ئەو دەكاتە ئامانجێكی گرنگ بۆ تۆڵەی مەرگی گرنگترین جەنەراڵی سوپای ئێران قورسایی سیاسیی لانا ماركس نییە، چونكە ئاشكرایە ئەگەر لانا ماركس و قاسم سولەیمانی هەركامەیان بنرێنە تای تەرازوویەك كێشانەكە زۆر ناهاوسەنگ دەبێت و قورسایی ماركس لەچاو سولەیمانی هەر هیچ نییە، بەڵام چەندین هۆكار هەیە كە ماركس دەكاتە ئامانجێكی هێزەكی بۆ ئەوكارە.
یەكەم، لانا ماركس بە سیاسی بناسین یان بازرگان ئێستا ئەو باڵیۆزی ئەمریكایە و كەسایەتییەكی فەرمیی ئیدارەی ئەمریكایە و كوشتنی دەنگدانەوەی میدیایی زۆری دەبێت و لە خۆیدا وەک سەركەوتن و دەستكەوت بۆ ئێران بەگشتی و بەتایبەت وەک دابینكردنی خۆراكی میدیایی بۆ راگەیاندنەكانی ناوخۆی ئێران هەژماردەبێت.
دووەم، لەنێو كەسانی لیستی ئاماژەپێكراودا و بەگشتی لەنێو كەسانێكدا كە دەتوانن ئامانجی تۆڵەی سولەیمانی بن، لانا ماركس ئاسانترین و بەردەستترین ئامانجە، چونكە هەم باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە ئەفریقیا لەباری ئەمنییەوە لە ئاستێكی بەرزدا نییە، هەمیش ناهاوسەنگیی قورسایی سیاسیی ماركس و سولەیمانی دەبێتەهۆی ئەوەی كە لانا ماركس دوایین كەسێک بێت كە ئەمریكا بە پەرۆشەوە چاودێری بكات و بەنیازی پاراستنی بێت لە هەر هێرشێكی شیمانەكراوی ئێران.
سێهەم، لەبیرمانە كە كوژرانی باڵیۆزی ئەمریكا لە لیبیا چەندە گران بەسەر هیلاری كلینتۆنی وەزیری دەرەوەی ئەوكاتی ئەمریكادا شكایەوە و چەندە قورس لەسەری كەوت، هەربۆیە لە ئەگەری سەركەوتنیدا ئەم پلانە دەبوو بە یەک تیر و دوو نیشان، واتە ئێران هەم خانمی باڵیۆزی دەكوشت و هەم مەرگی سیاسیی مایک پۆمپەیۆشی رەقەم دەدا كە پێویست ناكات ئاماژە بكرێت ئێران چەندە دڵی لەدەستی خوێنە!
چوارەم، لە دوژمنكاریی چەندین ساڵەی ئێران و ئەمریكادا مەرگی قاسم سولەیمانی لاپەڕەیەكی تازەیە، بۆیە ئێران تا رادەیەكی زۆر بابەتەكەی بەشەخسی كردووەتەوە و بوغزێكی زۆری لە شەخسی ترەمپ بردووەتە دڵیەوە و پێی خراپ نییە ئەو كەسەی لە تۆڵەی سولەیمانیدا دەكوژرێت كەسێكی نزیک لە ترەمپ بێت. بۆیە كەسێكی نزیک لە ترەمپ كە بۆ ئێران لە لانا ماركس بەردەستتربێت بوونی نییە.
سەبارەت بەو پرسیارەی كە بۆچی ئەفریقیای باشوور؟ چەندین هۆكار لەئارادان. گرنگترینیان ئەوەیە كە ئێران و ئەفریقیای باشوور لە چەندین بواردا هاوكاریی بەربڵاویان هەیە و بەرچاوترینیان لە بواری ئەتۆمیی و دەوڵەمەندیی ئەفریقیایە بە یۆرانیۆم، كە ئێران هەمیشە كڕیارێكی باشی ئەو ماددە ئەتۆمیە بووە و ئێران دەیتوانی لە ئەگەری سەركەوتنی پلانەكەیدا و دروستبوونی كێشە بۆ دیپلۆماتكارەكانی، كارتی كڕینی یورانیۆم بەكاربێنێت و وەک دۆسیەی هاوشێوە لە ولاتی نەمسا، كارتی گوشاری بەدەستەوەبێت بۆ پەڕاندنەوەی جێبەجێكارانی پلانەكە.
ئەو خاڵانەی سەرەوە ئاماژەن بۆ ئەوەی كە رەنگبێت ئێران پلانێكی وەهای لەدەستدا بووبێت، بەڵام ئێستا كە بابەتەكە دزەی كردووەتە دەزگاکانی راگەیاندنەوە، سرووشتیە كە ئێران بیەوێ شتەكە بقۆزێتەوە. چونكە ئێران هەرزوو بە لەحن و زمانێكی سووكایەتیئامێزەوە رایگەیاند كە یەكەم، جەنەراڵ سولەیمانی گەلێک لەو خاتوونە گەورەترە و دووەم، بەهۆی ئەوەی ئەمریكا كەسایەتییەكی وای تێدا نییە كە كوشتنی یەک دڵۆپ لەخوێنی جەنەراڵەكەی ئێمە بهێنێت، تۆڵەی مەرگی قاسم سولەیمانی دەرپەڕاندنی ئەمریكایە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. مسۆگەركردنی ئەم ئامانجەش بۆ ئێران ئاسانترە لەو رووەوە كە ترەمپ و ئیدارەی ئێستای ئەمریكا خۆیان بەنیازی ئەوەن و ئێرانیش دەتوانێت پۆزی ئەوە لێدات كە ئەمریكا بەویستی خۆی نەكشاوەتەوە و ئەوە ئێمە بووین كە دەرمانكرد. هەمیش لەوڕووەوە كە ئەگەر لەكورتخایەندا خودی ئەمریكا لە ناوچەكە نەكشێتەوە ئێران موستەمسەكێكی باشی بەدەستەوە دەبێت بۆ بەردەوامیدان بە دیسكۆرسی میحوەری موقاومە و دژایەتیكردنی ئیستیكباری جیهانی و ئەمپریالیزمی ئەمریكا. بۆیە پێموایە دۆسیەی تۆڵەسەندنەوەی مەرگی قاسم سولەیمانی تا كۆماری ئیسلامی هەبێت و ئەمریكا هەبێت بەكراوەیی دەمێنێتەوە و تەشتە هەویرەكە ئۆقیانووسێک ئاو دەكێشێ.
سەرچاوە: تۆڕی میدیایی “رووداو”
