ساڵانە بەدەیان میلیۆن زیارەتکهری شوێنە پیرۆزەکانی شیعەکان لەدەروازەی سنووری مێهران دەچنە نەجەف و کەربەلا، بۆ ئەوەی لەکاتی ئاساییدا زیارەتی شوێنە پیرۆزەکانیان بکەن و، لەرۆژی ئەربەعینیشدا پەیمان لەگەڵ ئیمام حوسێن، ئیمامی سێهەمی شیعەکان نوێ بکەنەوە. رێورەسمی ئەربەعین بەشێکە لە کڵتووری شیعەو تاسوعاو عاشوراش بەشێکە لەشوناسی مەزهەبی شیعە. هەر بۆیەش بە بەردەوامی ساڵانە زیارەتکهرو گەشتیاری ئایینیی زۆرتر بە پارێزگای ئیلامی رۆژهەڵاتی کوردستاندا تێدەپەرن و بەسنووری “مێهران”دا ئاودیوی کەربەلا دەبن.
ئامارە فەرمییەکانی ئێران باس لەوە دەکەن کە تاکوو ئێستا کە دوو رۆژیشی بۆ ئەربەعین ماوە، زیاتر لە یەک ملیۆن زیارەتکار لەسنووری مێهرانەوە چوونەتە عێراق و، دیارە سەرجەمیشیان بە پارێزگای ئیلامدا تێپەریون. بەڵام پرسیاری سەرەکی ئەوەیە کە پارێزگای ئیلام هیچی لەخێروبێری ئەو گەشتیارە ئاینیانە بەر کەوتووە؟ شیعەکانی سەرانسەری ئێران کە بە ئیلامدا تێدەپەرن، یان بەپێچەوانە شیعەکانی عێراق کە بە سنووری مێهراندا دەچنە ئێران و بەتایبەت قوم، هیچی لەژیانی ئەو پارێزگایە گۆڕیوە؟
پارێزگای ئیلام یەکێک لە هەژارترین و بێ خزمەتگوزارترین پارێزگاکانی ئێرانە، لەرووی بێکارییهوه یەکێک لەسێ پارێزگای ئێرانەو، لەرووی هەژاریشهوه ریزی هەرە پێشەوەی لەئێراندا پێ بڕاوە. تاکوو ئێستا تایبەتمەندی جوگرافیی ئەو پارێزگایە نەیتوانیوە، خێرێکی پێبگەیەنێت،و تەنیا وەکوو پردی پەرینهوەی خەڵکی ئێران و عێراق سەیر کراوە، بەبێ ئەوەی بازاری ئازاد و دەروازە سنوورییەکان داهاتی خەڵکی ناوچەکە ببەنە سەرێ، و لەوێش کرێکاری و شەرو ماڵوێنکارییەکەی بۆ ئیلامییەکانەو خێرو داهاتەکانیشی بۆ بەرپرسان و نزیکەکانی بەرپرسانە.
لەهەموو جیهاندا بەندەرەکان و دەروازە سنوورییەکان و ئەو شوێنانەی ترانزیتی گەشتیاری ئاینی دەکەن، پڕداهاتترین و دەوڵەمەندترین شوێنەکانن، لەکاتێکدا بۆ پارێزگای ئیلام ئەوە رێک بەپێچەوانەیە. ئیلام هەموو تایبەتمەندییەکی توریستی تێدایە، سنوورێکی هەیە، کە دەتوانێ دوو وڵات کەدەسەڵاتی شیعەیان هەیە،و لەیەکتر زۆر نزیکن، لەیەکتر گرێ دەدات، ساڵانە بە میلیۆنان کەس بەئیلامدا تێپەر دەبن، بەڵام ئیلام لەهەژاری و رێژەی بێکاری و ئیعتیادی لاوانیدا لەریزەکانی یەکەمدایە.
جگە لەوەش پارێزگای ئیلام و بەدیاریکراوی “مێهران” لەشەڕی هەشت ساڵەی نێوان ئێران و عێراقدا ببووە قەڵغانی شەڕ، زۆرترین خەڵکی مەدەنی لە ئیلام کوژران و هەتا ئێستاش ئاسەواری شیمیایی و مین و پاشماوەی شەڕ بە شەقام و کۆلان و گوندەکانی پارێزگای ئیلامەوە دیارە، بەڵام هەرگیز لە لایەن بەرپرسانی ئێران ئەو تایبەتمەندییەی لەبەرچاو نەگیراوە،و لەریزی بودجەی ساڵانەدا تەنانەت کەمتر لەمافی خۆی بە بەراورد بەپارێزگاکانی دیکەی بۆ تەرخان دەکرێت. زۆرترین پرۆژەی نیوەچڵ لە ئیلامدا هەن، زۆرترین بێکارو گیرۆدەی مادەی هۆشبەر لە ئیلامدان، کەمترین کار بۆ هۆشیاری کۆمەلایەتی و گرنگیدان بە کڵتووری کوردی ئەو پارێزگایە دراوە.
لەگەڵ هەمووی ئەوانەشدا حکومەتی ئێران و بەدیاریکراوی سوپای پاسداران دەستی بەسەر دەروازەی سنووری مێهراندا گرتووە،و رێگە نادات خەڵکەکەی لە خێروبێری سروشتی جوگرافیای ئیلام کەڵک وەربگرن و دەستیان بەسەر هەموو داهاتەکەیدا گرتووە، هاوکات خەڵکێکی زۆری ناخۆجێی لەسنوورەکان دانڕاون و، بەوتەی هەندێک بەرپرس داهاتی دەروازە سنوورییەکان داهاتەکان بۆ “ئاغازادەکان” واتا نزیکەکانی بەرپرسەکانن. جگە لەوەش تێپەربوونی بە میلیۆنان زیارەتکار بە ئیلامدا، نەک بژێوی خەڵکەکەی نەگۆڕیوە، هاوکات وەکوو شەڕی نێوان عێراق و ئێران ئەمجارەیان رووداوی هاتووچۆ قووربانی لێدەکەوێتەوە. ئاپۆرای ئۆتۆمبیلی زیارەتکارەکان و نەبوونی جادەی گونجاو وایکردووە، ساڵانە بەسەدان کەس لەئیلام دەبنە قووربانی.
تاکوو ئێستا بەرپرسانی رێژێمی ئێران هیچ پلانێکیان بۆ قەرەبووکردنەوەی خەڵکی ئیلام نیە، و تاکوو ئێستاش وەکوو پارێزگایەکی کوردی، تێروانینێکی سەربازی و ئەمنییهتی بۆ ئەو ناوچەیە هەیە، بەرپرسان نایانهەوێ دەرفەتی ژیۆپۆلۆتیکی ئیلام کە مافێکی سروشتی خۆیانە، بخاتە خزمەت خەڵکی خۆجێی ئەو ناوچەیە. ئەوەش تەنیا لەبەر ئەوەیە کە رێژێمی ئێران یەک تێروانینی بە نیسبەت هەموو رۆژهەڵاتی کوردستان هەیە، و بەتێروانینێکی ئەمنییهتی دەروانێتە رۆژهەڵاتی کوردستان، نایهەوێ تەنانەت داهاتی دەروازە سنوورییەکان و دەرفەتی ترانزیتی گەشتیاریش بە خەڵکەکەیان بدات، ئەوەش ئەوە دەردەخات کە رێژێم لە کوردستان خۆی پێ میوانە و، هیچ ستراتیژییەکی بۆ خەڵکەکەی نیەو، تەنیا وەکوو کەرەستە کەڵک لەو جوگرافیایە وەردەگرێت.
