دیاردەی تووشبوون بە ماددە هۆشبەرەکان کە چەندین ساڵە لە ئێران و بە تایبەتی پەرەی ئەستاندوە لە ڕەهەندە جیاجیاکانەوە زیان و خەساری زۆری لە کۆمەڵگە و بنەماڵەکان و بەتایبەتیتر لە چینی لاوان گەیاندوە
لەو پێوەندییەدا بەبۆنەی رۆژی جیهانیی لاوان و بە نیشانەی نارەزایەتی دەربڕین لە کەمتەرخەمیی ناوەندە بەرپرسەکان لە رۆژهەڵاتی کوردستان هەڵمەتێکی دژبە پەرەستاندنی ئەو زیانە کۆمەڵایەتییە هاتووتە ئاراوە
یەکیەتیی لاوانی دێموکراتی رۆژهەڵاتی کوردستان لە بەرەبەری رۆژی جیهانیی لاوان رووبە کۆمەڵگەی کوردستان و سەرجەم لاوان و تازە لاوان بانگەوازێکی بڵاو کردەوەو لەوێدا داواکرد کە چینی بەهەستی لاوان خاوەنداریەتیی لە کێشەکانی نێوکۆمەڵگە بکەن و بەرانبەر بە گەشەی زیانمەندی ماددە هۆشبەرەکان هەڵوێستیان هەبێ و چالاکیی بکەن
لە رۆژانی رابردوو بەو بۆنەیەوە، شاری مەریوانی پێشەنگ تێدا چالاکیی کراو و دواتر شارەکانی سنەو بانە پەیوەست بەو هەڵمەتە مەدەنییە بوون.
لە تازەترین چالاکیی بە دژی دیارەی تووشبوون بە مادە هۆشبەرەکان و تێچووەکانی رۆژی ڕابردوو ٢٢ی گەلاوێژ کۆمەڵیک لە چالاکانی مەدەنی و خەڵکی سنە لە نامەێکی سەرئاواڵەدا و بە واژۆ کردنی ،ئیعترازی خۆیان بە نیسبەت گەشە کردنی مادەی هۆشبەر دەربڕی و خوازیاری چارەسەرە کردنی بوون
لەونامەیەدا کە رووبە ئوستانداری و فەرمانداری و ناوەندە پێوەندیدارەکانی حکوومی نووسرابوو چالاکان داوای پێشگرتن بە پەرەئەستەندنی مادەی هۆشبەریان کردوە.
هاوکات لە گەڵ مەریوان و سنەو بانە، لاوانی بەهەست و هەڵوێستی ناوچەی ڕەبەت بە مەبەستی وریاکردنەوەی لاوان و تازە لاوان چالاکییەکی هاوشێوەیان بەڕێوەبرد.
لەم چالاکییەدا کە لە شەھرەکی سەنعەتی، ھورموزاوێ بەڕێوە چوو، دروشمەکانی تایبەت بە بەربەرەکانی و زیانەکانی ماددەی هۆشبەر بڵاوکرانەوە.
لە بەشێکی دیکە لە رۆژهەڵاتی بریندار لە ناوچەی هەوشار و شاری تیکاب چینی خۆێنگەرمیی لاوان لە چالاکییەکی تەبلیغییدا نارەزایەتی خۆیانیان بەرانبەر بە خەمساری بەرپرسان بە نیسبەت دیاردە کوشەندە ماددە هۆشبەرەکان دەربڕی و بە شێوەی بەربەرین تراکت و نووسراوەی پێوەندیداریان لە نێو شاری تیکاب و دەوروبەری ئەوشارە بڵاو کردەوە.
یەکیەتیی لاوانی دێموکراتی رۆژهەڵاتی کوردستان وێڕای دەستخۆشی کردن لە سەرجەم لاوان و تازە لاوانی کوردستان کە خەمسارد نین لە ئاستی گیروگرفتەکانی کۆمەڵگە، دەستخۆشیان لێدەکا و هیوای سەرکەوتن و تێکۆشانی زیاتریان بۆ بە ئاوات دەخوازێ