بەپێی زانیارییەکانی ناوەندی ئاماری ئێران، ئەنجامی گەڵاڵەی ژمێریاری لە تێچوو وداهاتی بنەماڵە لەساڵی ۱۳۹٤، لەسەر پێوانەی کەم داهات ترین بنەماڵە کە لە جوگرافیای سیاسی ئێران دەژێن، لەپارێزگاکانی ئیلام بەداهاتی نێوەنجی ساڵانەی هەربنەماڵە ۱۹ ملیون و ۷۹٨هەزارتمەن و لە پارێزگای سنە ۲۰ ملیون و ۱٤٥هەزارتمەن بووە، پڕداهات ترین بنەماڵەی ئێرانیش لەتاران، هورموزگان وئەلبورز دەژین.
داهاتی هەربنەماڵەیەکی تارانی بەشێوەی مامناوەندی لەساڵی ۱۳۹٤ بڕی ۳۷ ملیون و٤٦٤هەزارتمەن بووە. لەهورموزگان ۳۱ ملیون و ۷٨۳ تمەن و وهەروەها داهاتی هەربنەماڵەیەک لە پارێزگای ئەلبورز ۲٨ملیون و ۹۳۹ هەزار تمەن بووە.
داهاتی بنەماڵەکان لە شارەکانی کوردستان کەمتر لە نێوەی داهاتی شارەکانی دیکەی ئێرانە هەر ئەمەش دەرخەری گەشە نەکردنی ئابووری کوردستان و نەبوونی سەرمەیەگوزاری تایبەت لە بەشی وەرزیری وئابوورییە. هەرلەم پێوەندییەدا هاتووە کە کەمترین کەسانی دامەزراو بەکار لە ئیدارە حکوومی ونیوە حکوومییەکاندا تایبەتە بەپارێزگاکانی سنە، ئیلام، وکرماشان وزۆرترین کەسانی دامەزراو تایبەتە بە پارێزگاکانی ئەسفەهان وتاران. لەبواری پیشەییەوە کەمترین پارێزگا پیشەییەکان ئیلام وسنەیە وزیاترین بەشی پیشەییش هی پارێزگای ئەسفەهان وتارانە.
لەبواری ئاژەڵداری وکشت وکاڵییەوە ، کەم داهاتترین وەرزێروئاژەڵدار لەپارێزگاکانی سنە، ئیلام وکرماشان وپڕ داهات ترینیش پارێزگاکانی ئەلبورز وهورموزگانە.هەر وەها لە بە لە بەرچاو گرتنی ئەوەیە کە کوردستان خاوەنی ژێرخان و کانزای جۆربەجۆرە بەڵام بە پێی بڵاوکراوەی ناوەندی ئاماری ئێران ۹٥لەسەدی کانگای چالاک ونیوە چالاکی پارێزگای سنە تەنیا ۲ کانگای گرێداراوی پارێزگای سنەیە وئەوانی دیکەی سەربە شیرکەتەکانی ناوەندی ئێرانە.لەبەشی خزمەتگوزاری تەندرووستی (بهزیستی) پارێزگای ئیلام وسنە وکرماشانیش لەو پارێزگایانەیە کەخزمەتگوزاری شاری وتەندرووستی بەبەراورد کەمترلە پارێزگا هاوشێوەکانییەتی.جێی بیرهێنانەوەیە کەلەبەشی سەرمایەگوزارییش پارێزگاکانی سنە وئیلام وکرماشان وەکوو پارێزگاکانی هەژار وبێ بەش ناودێر دەکرێن و بەرزبوونی رۆژبەدوایرۆژ بێکاری و خۆکوژی و ئیعتیاد، لە کوردستان نیشان لە هەڵاواردن و جیاوازی چینایەتییە بە بەراورد لەگەڵ شارەکانی دیکەی ئێران
