نەتەوەی کورد لە پاش گەیشتن بە قۆناغی هۆشیاری نەتەوەیی و بەتایبەت لە دوو سەدەی ڕابردوودا بەملاوە، هەمیشە بۆ ئازادیی و سەربەستی خۆی تێکۆشاوە و لاپەڕەی زێڕینی لە خەبات و تێکۆشان تۆمار کردوە. بەڵام بەداخەوە ئەو خەبات و خوێن‌دان و تێکۆشانە بە دەسکیسی داگیرکەرانی کوردستان و پیلانی زلهێزە نێودەوڵەتی‌یەکان، سەری نەگرت و کورد و کوردستان بە دابەشکراوی، وەک یەکێک لە گەورەترین نەتەوەکانی ژێر دەستە لە جیهان‌دا مایەوە.
دیارە هەر لەو ماوەیەدا لەهەر چوار بەشە داگیرکراوەکەی کوردستان‌دا خەبات بە هەموو شێوەکانی‌یەوە بەردەوام بووە و پیلانی داگیرکەران بۆ کپ کردنی دەنگی نەتەوەکەمان پووچەڵ کراوەتەوە.
لە باکووری کوردستان، سەرەڕای ٨٠ ساڵ سەرکوت و بەڕێوەبردنی سیاسەتی ئاسمیلاسیۆن دژ بە کوردان، دەبینین، خەبات لە شاخ و شارەکان، بەشێوەی چەکداری و مەدەنی و پاڕلەمانی، بەردەوامە و ئەو بەشە لەنەتەوەکەمان، توانیویانە بە خەبات و تێکۆشانی بەردەوامیان، هەنگاو بە هەنگاو پاشەکشە بە دەسەڵاتی تورکەکان بکەن.
لەڕۆژئاوای کوردستان، کورد لەهەموو بارێکەوە گەشەی کردوە و لە قەیران و هاوکێشە سیاسی‌یەکان لە سووریەدا، لە ڕۆژەف دایە و توانیویەتی بە بەربەرەکانی بێ‌وێنەی کچ و کوڕە شەڕوانەکانی، چۆک بە داعەش وەک دڕندەترین ڕێکخراوی تێروڕیستی دابێنێ. سەرەڕای پیلانی دوژمنان و داگیرکەرانی کوردستان، بەتایبەت کۆماری ئیسلامیی ئێران و دەوڵەتی تورکیە، بێ‌گومان، ئەو بەشە لە نەتەوەکەمان لە ئەگەری هاتنە ئارای هەرچەشنە سێناریۆیەک لە داهاتووی وڵاتی شەڕلێدراوی سووریەدا، هەر نەبێ، بەلانی کەمی ماف و ویستە ڕەواکانی خۆی دەگات و بەدڵنیای‌یەوە داهاتوویەکی زۆر باشتر لە ساڵانی پێشووی دەبێ.
لە باشووری کوردستانیش، ئەوە بۆ زیارتر لە ٢٥ ساڵ دەچێ، کورد لەو بەشە لەکوردستان، دەسەڵاتی خۆی بەدەستەوەیە و بۆتە “ئەمری واقع” و سەرەڕای هه‌موو کێشه و گیروگرفته‌کان دوور نی‌یە بۆ یەکەم جار ئاڵای سەربەخۆیی کوردستان لەو بەشە لە وڵاتەکەمان‌دا بشەکێتەوە.
بەڵام ئەوەی جێگای داخە، ئەوەیە کە سەرەڕای خەبات و تێکۆشانی دوور و درێژ و بێ‌پسانەوەی ڕۆڵەکانی گەلەکەمان لە رێزەکانی حیزب و ڕێکخراوە سیاسی‌یەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان‌دا کە بە هەزاران شەهید و قوربانی لێکەوتۆتەوە، تا ئێستا له ده‌سکه‌وته‌کان له ئاست ئه‌و هه‌موو تێکۆشان و قوربانیدان و فیداکارییانه‌دا نیه.
ڕۆژهەڵاتی کوردستان، لاپەڕەی پرشەنگداری لە خەبات و بەرخۆدان، بەدژی دەسەڵاتی ناوەندی لە ماوەی سەد ساڵی ڕابردوودا تۆمار کردوە. شورشی نەتەوەیی سمکۆی شەهید و کۆمارە مێژوویی‌یەکەی کوردستان لە مەهاباد و خەباتی چەکداری ساڵەکانی ٤٧ــ٤٦ بە دژی دەسەڵاتی سەرەڕۆیانەی بنەماڵەی پەهلەوی و هەروەها بەربەرەکانی پڕشکۆی پێشمەرگە گیان‌لەسەردەستەکانی کوردستان لە دوای شۆرشی گەلانی ئێران، لەبەرانبەر کۆماری سەرکوتکەر و کوردکوژی زاڵ بەسەرئێران‌دا، سەلمێنەری ئەو ڕاستییەن و کورد لەو بەشە لە کوردستان‌دا نیشانی داوە، زیندووە و لەمێژساڵە دەرکی بە هەست و شوناس و پێناسەی نەتەوەیی خۆی کردوە.
هەرچەند هەر دوو حکوومەتی پاشایەتی و کۆماری ئیسلامی، توانیویانە بە زەبری چەک و کوشتارخەڵکی ئاسایی و زیندان و ئەشکەنجە وئیعدام، شۆرش و جووڵانەوەکانی گەلی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان سەرکوت بکەن، بەڵام نە ڕێژیمی ڕووخاوی بنەماڵەی پەهلەوی و نە کۆماری ئیسلامی نەیانتوانیوە ڕەوابوونی دەسەڵاتەکەی خۆیان بەسەر گەلی کورددا بسەپێنن و پێناسە و هەستی نەتەوەیی کورد خەوش‌دار بکەن.
بۆ گەیشتن بە ئازادی و دەستەبەر کردنی ویست و مافە نەتەوەیی‌یەکانمان، خه‌ڵکی کوردستان ده‌بێ دەنگی ناڕەزایەتی‌یان بەهەر بۆنەیەکەوە بەرز بکەنەوە. دەبێ لەهەموو دەرفەت و مەجالەکان، لەهەموو بەستێن و بەستەرەکان، لەهەموو کەلێن و کەلەبەرە یاسایی و لەبارەکان، بۆ خەباتی مەدەنی و دەربڕینی نارەزایەتی کەڵک وەرگرن و هەنگاو بە هەنگاو، پاشەکشێ بە ڕێژیم و بەکرێگیراوەکانی بکەن.
لەماوەی چەند ساڵی ڕابردوودا هێزی پێشمەرگەی کوردستان، لەنێو کۆمەڵانی خەڵک‌دا حزووری هەبوە و خەباتی کردوە و بڵێسەی شۆڕشی هەروا بە گوڕو تین ڕاگرتوە و لە پێناوەش‌دا لە هیچ چەشنە فیداکاری‌یەک خۆی نەبواردووە. بەڵام بێ‌تەفاوەتی لە حاند سەرکوت و زەبرو زەنگ و کوشتاری زیندانیانی سیاسی و کۆڵبەرانی بێ‌تاوان و هەروەها چاوەڕوان بوون و تەنیا پشت بەستن بە هێزی پێشمەرگە، بۆ بەچۆک داهێنانی ڕێژیم و دەستەبەرکردنی ماف و ئازادی‌یەکانی گەلی کورد، بە هیچ شێوەیەک، زامنی سەرکەوتن نی‌یە. ئەوە کۆمەڵانی خەڵکی کوردستانن کە دەبێ بە هاتنە سەرشەقامەکان، بە دەربڕینی نارەزایەتی لە سەرکوت و لەسێدارەدانی ڕۆڵەکانیان، بە بەرز کردنەوەی داوا و داخوازەکانیان، کە تەنانەت بەشێکیان لە یاساکانی ئەو ڕێژیمەش دا ئاماژەی پێکراوە، دەتوانن، کۆماری ئیسلامیی ئێران ناچار بکەن ئاوڕێک لە سیاسەتەکانی خۆی‌دا بداته‌وه.
لەکۆتایی‌دا، جێی خۆیەتی ڕۆڵ و کاریگەریی ڕووناکبیران، چالاکانی مەدەنی و فەرهەنگی و رۆژنامەنووسان و ماڵپەڕە و تۆرە کۆمه‌ڵایه‌تی و میدیای‌یەکان لە وشیار کردنەوەی کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان و لە قاو دان و بە میدیایی کردنی سیاسەت و کردەوەکانی دژی کوردی کۆماری ئیسلامی به‌رز بنرخێنین.
